Restauratie en transformatie Poortgebouw begraafplaats Sint Barbara in Utrecht

De opgave: transformatie van het Poortgebouw, woning en kantoor ten behoeve van de bruikbaarheid en uitbreiding van de faciliteiten

Het doel is om meer kantoor ruimte te maken en tegelijkertijd het oorspronkelijke Baarhuis, in de monumentenomschrijving “Aula” genoemd, weer in te richten als Aula voor kleine gezelschappen. Om voldoende kantoor ruimte te maken moet daartoe het gebouw tussen deze Aula en de bedrijfswoning iets worden uitgebreid en wordt in de woning weer een deel van het kantoor ondergebracht. Daarbij is het programma van eisen van de begraafplaats uit oktober 2021 zoals de begraafplaats die heeft beschreven het uitgangspunt.

Het betreft de verbouwing van een Rijksmonument. Het poortgebouw, de begraafplaats en de kapel zijn ontworpen in 1864 door A. Tepe. De oorspronkelijke bouwtekeningen en het bestek zijn in het archief nog beschikbaar een daarmee hebben we een monumentale waardestelling gemaakt.

In 2021 is overleg gepleegd met de afdeling Monumenten van de gemeente om de mogelijkheden te verkennen. Er zijn verschillende modelen onderzocht waaronder een mogelijke onderkeldering. Uiteindelijk is besloten om achter de verbindingsmuur tussen de het oude Baarhuis en de beheerderswoning een nieuw kantoor te bouwen met iets meer volume ten koste van de tuin aan de achterkant.

Om te voorzien in de behoefte van de begraafplaats het kantoor beter bruikbaar te maken en tegelijkertijd ruimte voor een kleine Aula te realiseren is dit plan met een kleine uitbreiding in de tuin van het poortgebouw annex woonhuis gemaakt. Het oude Aula gebouw was oorspronkelijk in twee delen gedeeld, een Baarhuis en een Lijkhuis. Het Baarhuis was waarschijnlijk als soort Aula in gebruik. De entree van beide ruimten lag achter de verbindingsmuur tussen het Aula gebouw en het kantoor annex woonhuis. Na de 2e wereld oorlog is de Aula in gebruik genomen als kantoor en is achter de muur ruimte gemaakt voor diverse gebruiksruimten voor de begraafplaats en het personeel van de begraafplaats. De indeling van de muur is toen ingrijpend veranderd. De poort is verdwenen en er zijn ramen gemaakt die passen bij het karakter van de oude gebouwen.

Door de bestaande keuken van de woning en de kamers aan de linkerkant van de woning entree in te richten voor de medewerkers van de begraafplaats kan met een kleine uitbreiding in de tuin achter het tussengebouw worden volstaan. De voormalige kamers worden ingericht voor de directie van de begraafplaats waardoor in het tussengebouw met een kantoor ruimte van 42m2, een winkel en receptie, en een kleedruimte kan worden volstaan. Voor de herkenbaarheid is de entree met de receptie tegen de oude zijgevel van de bedrijfswoning gemaakt. Daar is het voorstel om de muur te slopen tot de sprong die de muur daar maakt. Deze sprong in de gevel op zich is vreemd en niet oorspronkelijk. Hierdoor wordt de hedendaagse verandering zichtbaar en de receptie open en uitnodigend voor de bezoekers.

Deze ingreep beoogt ook een verdere verduurzaming van het gebouw. Daartoe worden de gevels van de Aula aan de binnenzijde voorzien van een voorzetwand met daarin een verbetering van de achter-zet-ramen. In de bestaande situatie zijn deze al aanwezig maar blijkt daardoor sprake te zijn van vocht, waarschijnlijk condens, onder de ramen aan de achtergevel. Door de achter-zet-ramen te voorzien van warmte reflecterend glas gemonteerd op de voorzetwand wordt condens voorkomen en ontstaat een goed geïsoleerde schil. In de aula kan de verwarming met lage temperatuur in het nieuwe plafond worden aangebracht dat tussen de bestaande moerbalken wordt gemaakt. Daarbij wordt de oorspronkelijke constructie beter zichtbaar.